معماری مسجد وکیل شیراز

مسجد وکیل شیراز

مسجد وکیل در فاصله ی میان «حمام وکیل»و «بازار وکیل» با مساحت ۱۱هزار متر مربع، در سال 1188 ه. ق به دستور کریم خان زند ساخته شده که9600 متر مربع آن زیربناست. سردر ورودی این مسجد بسیار زیباست.

مسجد وکیل

در جنب این سردر، راسته ای از بازار وکیل به نام «بازار شمشیر گرها» قرار دارد. در چوبی مسجد وکیل دو  لنگه ای است که هر کدام ۸ متر بلندا و ۳ متر پهنا دارد. در پیشانی سردر و اطراف و سطح داخلی آن به سبکی بسیار هنرمندانه کاشی کاری، مقرنس کاری و نقاشی شده است. هم چنین سنگ نبشته های گوناگون، مزین به آیات قرآنی و احادیث مذهبی در آن جا به چشم می خورد.بر روی برخی از این سنگ نبشته ها، تاریخ تعمیرات مسجد نوشته شده است. نام «فتح علی شاه قاجار» «حسین علی میرزا» فرمان روایان فارسی- بر سنگ نبشته ای آب طلاکاری شده دیده می شود که مربوط به تعمیرات دوران قاجاریه است.در سال ۱۲۵۵ هـ.ق بین سربازان حکومت وقت و مردم زد و خوردی در گرفت و سنگ یکپارچه ی سردر مسجد وکیل به ضرب چند تیر تو بپا شکسته شد. این سنگ در سال ۱۲۹۱ هـ.ق توسط حسین خان نظام الدوله حاکم فارس، تعویض گردیده است. در سال ۱۲۱۵، باز بین قوای حکومتی که از اهالی آذربایجان بود، و مردم شیراز زد و خوردی واقع شد، که در اثر شلیک گلوله های تیر، در بزرگ مسجد در چند جاسوراخ گردید و جای سوراخ ها همان طور باقی است.

پس از در ورودی، دالانی وجود دارد که سقف بلند و کاشی کاری شده ی ان دارای تصاویر گل و بوته و جمله های مذهبی همچون «لا اله الاالله» است. بر برخی سنگ نبشته ها در کنار آیات و دعاها، مطالب اجتماعی و فرمان های حکام دوره ی قاجاریه نیز نگاشته شده است.پس از دالان، حیاط مسجد با طول و عرض 65 ×60 متر قرار دارد. کف حیاط با سنگ های بزرگی فرش شده است. حوض سنگی بزرگی با عمق ۲ و درازای 40 و پهنای ۵ متر در میان حیاط ساخته شده است. تاق زیبای شمالی حیاط معروف به «تاق مروارید» از شاه کارهای هنر و معماری ایرانی است. این تاق ۱۲ متر عرض؛ متر گودی و ۲۰ متر بلندی دارد. بر روی جرزهای این تاق، کاشی کاری های زیبایی با نقش های گل و بوته، دورنمای آن را بسیار آراسته کرده است. بر بالای تاق مروارید، دو گل دسته ی بسیار زیبا، و در دو سوی آن دالانی به پهنای ۵ متر ساخته شده است. کاشی کاری های این تاق، مزین به آیات و احادیثی خوش خط، و نقش هایی از گل و بوته است که چشم هر بیننده ای را نوازش می دهد.
در بخش غربی حیاط مسجد، ایوانی کم پهنا با یازده تاق نما قرار دارد که بر سطح بیرونی آنها کاشی کاری های مزین به آیات و احادیث مذهبی، به آن جلوه ای ویژه بخشیده است. بخش شرقی حیاط نیز به همین سبک است، با این تفاوت که در پشت آن، شبستان زمستانی مسجد و در پشت شبستان نیز حیاط خلوت و وضوخانه قرار دارد.

تاق بلندی به قرینه ی تاق مروارید و با همان ویژگی، در بخش جنوبی حیاط ساخته شده که شبستان اصلی مسجد در پشت آن است. این شبستان، ۳۱ متر درازا با ۱۳ دهنه و ۷۵ متر پهنا با ۵ دهنه دارد که روی هم رفته 48 ستون سنگی یک پارچه سراسر آن را در بر گرفته است. بلندی هر ستون ۵ متر، قطر آن ۸۰ سانتیمتر، و همگی مانند هم هستند. محراب مسجد از سنگ مرمر ساخته شده و بالای آن کاشی کاری زیبایی با نقش گل و بوته است. درون محراب دو نوشته وجود دارد که نشان می دهند این محراب پس از ویرانی مسجد بر اثر زلزله، در روزگار فرمان روایی «حسین علی میرزا» از نو بازسازی شده است.
منبر محراب از سنگ مرمر است که به نشانه ی چهارده معصوم، چهارده پله دارد. طول آن 6/4 ، عرض آن 1/26 و قطر آن ۵/۵ متر است. سنگ مرمر این منبر بی نظیر را از معادن شهرستان مراغه در آذربایجان شرقی به شیراز حمل کرده اند و سپس منبر را از درون آن تراش داده اند. حمل این سنگ عظیم در آن روزگار، آن هم از مسافتی دور بی گمان کاری بس دشوار بوده است. از همین روست که می گویند کریم خان گفته است: «اگر این منبر را از طلا ساخته بودم، ارزان تر تمام می شد».

این مسجد با شماره ی 182 در تاریخ 1311/4/18 خورشیدی جزو آثار ملی ایران ثبت شده است.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *