گل نبشته های تخت جمشید

گل نبشته های تخت جمشید

گل نبشته های تخت جمشید بین سال های 1312 و 1313 خورشیدی در دو اتاق در شمال باختری تخت جمشید پیدا شد. پس از نامه نگاری های بسیار که از سوی (هرتسفلد)فرنشین گروه با دولت ایران انجام داد. در سال 1314 پروانه ای بردن گل نبشته ها به دانشگاه شیکاگو را برای رمز گشایی گرفت.رمز گشایی ها است ولی آشکار نبود به چه زبانی و وابسته به کدام یک از شاهان هخامنشی است. دکتر عبدالمجید ارفعی پژوهشگر پیش کسوت و کارشناس زبان های اکدی و ایلامی و ایلام شناس درباره گل نبشته های تخت جمشید می گوید:پس از آن که اینها را در پارافین قرار داده و بسته بندی کردند در 2353کارتن مقوایی قرار دارند. هر کدام یک شماره ویژه داشت و و روی آنها نیز شماره گل نبشته ها نوشته شده بود.در چندین پیت نفت خرده ها را ریخته و همگی سال1314 در 50 صندوق چوبی از راه بوشهر به آمریکا می روند. سال 1316 به دانشگاه شیکاگو می رسد و آنان در یک تابستان ،سرگرم پارافین زدایی بودند .پس از آن استادی سومری ،آلمانی تبار به نام آرنولد به همراه سه شاگرد جوانش که تازه دکترا گرفته بودند آغاز به رمز گشایی گل نبشته ها کردند.

زبان شناس ایلامی گفت که گروه رمزگشا با بهره گیری از نسک هایی (:کتاب)که پیش از آن در نوشته های  شوش به دست آمده و فرانسوی ها آن ها را چاپ کرده  بودند دریافتند که خط  و زبان ایلامی است و با بررسی دیگر متوجه شدند نزدیک به 300 تا400 نوشته های آرامی یکی بابلی دیگری فیریچی  و باقی همه ایلامی هستند. در آغاز گروه گمان میکردند  گل نبشته ها وابسته به دوره خشایارشا باشد تا به گل نبشته ای برخوردند که سال22 آن سال کبیسه بود بر اساس نوشته های بابلی تنها داریوش بزرگ است که در سال22 پادشاهی آن سال کبیسه وجود دارد

تخت جمشید

پژوهشگر پیشکسوت در بخش دیگری بیان کرد گروه پس از زمانی به گل نبشته ای برخورد کرد که در آن فرنشین امور مالی یا همان ساتراپ به زیر دست خود نامه ای داده و در آن چنین آمده از فرنک به فلانی فرنک می گوید داریوش شاه دستور داده از اموال شخصی خود یک صد گوسفند به فلان خانم بدهم و من هم اکنون به شما دستور میدهم چنان چه داریوش به من دستور داد یک صد گوسفند به فلان خانم بدهید و بدین ترتیب نام داریوش در گل نبشته ها  یافت شد بین چهار هزار تا پنج هزار گل نبشته ای که تا کنون کشف شده است به جز یکی دو تا  وابسته به سال های سیزدهم تا بیست و هشتم داریوش بزرگ است پس از سال 28 ایستی دیده میشود پس از دو سال  گنجینه دیگری که در خزانه تخت جمشید یافت شد آن را کامل کرد آن ها هم به آمریکا برده شد. و گل نبشته های خزانه وابسته به سال های 30 تا 36 زمان داریوش بزرگ و بیست سال خشایارشا و هفت سال نخست اردشیر یکم است.

گل نبشته های تخت جمشید روزگار شگفتی به خود دیدند که ارفعی در این باره میگوید :در همین دوران جنگ جهانی دوم آغاز شد از آن جایی که استاد آلمانی گرایش هیتلری داشته به آلمان می رود و آشکار نیست همکار فرانسوی آن چه سرنوشتی پیدامیکند .یک تن دیگر به نام ریچارد هلک به سربازی می رود.جرج کمرون شیکاگو باز میگردد و به تنهایی سرگرم گل نبشته های باروی تخت جمشید میشود تا اینکه در سال 1980ترسایی در میگذرد . برآیند پژوهش هایش را در قالب 2087 گل نبشته به چاپ رساند.در15  سال پایان زندگی اش 2586گل نبشته دیگری را خواند که33 تای آن را چاپ کرد.

این پژوهشگر پس از درگذشت استادش پژوهش های وی را ادامه داد پس از آن 647 تای دیگر را من در یک پوشینه آماده کردم تا به چاپ برسد و 773 تای دیگر هم برای پوشینه دویم آماده شده است پوشینه سوم و چهارم هم در پی خوتهد داشت که امیدوارم زمان باشد تا من بتوانم آن ها را هم به زمان نکرد برگردان کند و تنها نسخه برداری کرد .ارفعی از تلاش هایی که برای ثبت لوح های هخامنشی انجام می دهد گفت :پس از درگذشت استاد من دانشگاه شیکاگو شخصی را به کار گرفت تاکوشش های هلک را به چاپ رساند 300 تای نخست کار شد ولی ایست کرد سپس 300 گل نبشته به ایران آمد. یهودیان در این زمان درخواست غرامتی را کردند که ایران پرداخت نکرده بود و پس از آگاهی یافتن از گل نبشته ها دستور توقیف و حراج آنان را دادند که همگان از سرگذشتش آگاهی دارید.پس از آن زمان آغاز به عکس برداری ساده دیجیتالی و سه بعدی برای مستند نگاری کردیم که اگر رویداد ناخوشایندی رخ داد مستندی وجود داشته باشد.

دسته بندی گل نبشته ها و نبشته های آن ها

این پژوهشگر از انواع گل نبشته های تخت جمشید و کارکردش در زمان هخامنشیان گفت:دو دسته گل نبشته تخت جمشید داریم یکی خزانه و دیگری بارو است. گل نبشته های خزانه نوعی یادداشت است مانند فلان اندازه نقره در برابر یک سوم یا یک چهارم مس برای دست مزد کاگران پرداخت شده است و برابری هم داده است مانند یک گوسفند پرداختی برابر با ده پیمانه شراب است و هر پیمانه 9 لیتر گنجایش دارد. برابری شراب با گندم یک به سه است،سه پیمانه شراب یه شقله نقره است. این اندازه از سال سی امپادشاهی داریوش تا هفتم اردشیر یکم یکسان بوده است برخی از گل نبشته های خزانه نامه بالا دست به پایین دست است در نامه اندازه های پرداختی آمده،در پایان نامه مویسنده نامه و دستور دهنده نامه نیز آمده است.

برخی گل نبشته های باروی تخت جمشید اشاره به گردآوری و پخش کالا دارند.ارفعی در ادامه به بررسی گل نبشته های باروی تخت جمشید پرداخت:گل نبشته های باروی تخت جمشید 32 موضوع رادر برمیگیرد کارگزاری یک کالایی را دریافت میکند تحویل میگیرد سپس جابه جا کرده و تحویل می دهد و به حساب افراد ویژه ای واریزمیشود که این ها را در سال های آینده یا همان سال به مصرف برساند.گونه دیگر کالایی به شهر وارد شده همان سال یا سال پس از آن مصرف شده است . یک سری گل نبشته نشان دهنده مالیات امروزی است که وابسته به پیرامون نی ریز است و تنها در این میدان وجود داشته است کالاهای گردآوری شده یا جو هستند که از آن آب جو میساختند و به شما برمیگرداندندیا در برابر سهم شرابی که به کسی داده می شود گوسفند تحویل میگیرند که به مصرف آیین های شخصی و دینی می رسد ارفعی  از گونه های دیگر مالیات گفت:گه گاه دیده میشود سهم دریافتی ایزدان دیگر بالاتر از اهورامزدا است در گل نبشته ها از ایزدان بسیاری نام آورده شده است و برخی کوه ها و رودخانه ها سپنتا شمرده شده است

تخت جمشید

گل نبشته هایی که به مصرف نهایی میپردازد

ارفعی بیا کرد:اینگونه گل نبشته ها از شاه و خانواده های شاه آغاز میشود تا به نوکر و کارگر ها میرسد.شاه در سفری میانگین برای خود و خدمه اش 21 گوسفند و ماکیان سربریده است.در گونه ای دیگر دختر داریوش بزرگ به همراه پدر شوهرش که از شوش به پاسارگاد می رفتند هزینه سفر برای چهار روز هر کدام گرفتنه اند .در برخی به نکته های شگفت انگیزی برمیخوریم در یکی از سفر های خاندان پادشاهی بانویی از بلوچستان جنوب کرمان و شال نی ریز میگذرد هزینه روزانه ای که برای سفرش کیگیرد از دختر داریوش بیشتر است .نکته دیگر این است که از بلوچستان می آید ولی نام ایزد بزرگ ایلام را دارد و این نشان میدهد اگر که این بانو کسی نبوده از پارس به بلوچستان رفته باشد پرستش این ایزد تا بلوچستان هم گسترده شده باشد و چه مقامی داشته که از دختر داریوش بیشتر دستمزد می گرفته است.هنوز موردی در این باره پیدا نکرده ام که به آن بیافزاید.

ارفعی در ادامه به گونه های دیگر گل نبشته که به هزینه ها و پرداختی ها و دستمزد کارگران ،صنعت گران،جانوران،سفری،اجرای آیین  های دینی و ویژه زایمان برای بانوان اشاره کرد.در این میان گفت که اگر بانویی  دارای فرزند پسر می شد دو برابر بانویی که دارای  فرزند دختر می شد دستمزد میگرفت.

این زبان شناسان ایلامی در پایان فرتور هایی از نگاره های گل نبشته ها و مهر های دوران تخت جمشید را به باشندگان نشان داد و توضیحاتی در باره آن نیز گفت.