چابهار نگین اقتصادی سیستان و بلوجستان

این بندر به علت موقعیت استراتژیک و دستیابی به آبهای آزاد بین المللی جایگاه ویژه ای در مبادلات ایران با سایر کشورهای منطقه دارد. براساس پیش بینی محققان سازمان ملل در زمینه حمل و نقل بین المللی، حدود نیمی از حمل و نقل جهان میان خاور دور با سایر نقاط دنیا انجام می شود، از مجموع سه کریدور حمل و نقل جهانی که کارشناسان سازمان ملل برای این امر پیش بینی کرده اند، دو کریدور از ایران می گذرد و چابهار نقطه عبور جنوبی ترین کریدور شرقی – غربی جهان خواهد بود؛ این کریدور از «دروازه ابریشم» در چین آغاز می شود و به سرزمین آسیای جنوب شرقی می پیوندد و پس از طی این مسیر وارد هندوستان شده و با پوشش مهم ترین شهرهای این ناحیه مانند کلکته، ناکپور، جایپور، حصیرآباد، کراچی و بن قاسم به چابهار می رسد. بندر چابهار به علت نزدیکی به کشورهایی نظیر افغانستان، پاکستان و آسیای میانه موقعیت مناسبی برای ترانزیت کالا دارد و در آینده نزدیک باتکمیل عملیات اتصال این بندر به شبکه ریلی، اهمیت ویژه ای در ترانزیت کالا خواهد یافت؛ این بندر یکی از نقاط کلیدی در حاشیه خلیج فارس و دریای عمان بوده و در کریدور شمال – جنوب نقش مهمی ایفا خواهد کرد، ضمنا این بندر در مسیر ترانزیتی شرق-غرب قرار گرفته و تأثیرات مختلف اقتصادی و جغرافیایی در زمینه ترانزیت و ترانشیب خواهد داشت. بندر چابهار به دلیل استقرار در کنار دریای عمان از دیرباز کانون داد و ستد و تجارت و دریانوردی بوده است؛ ویرانه قلعه پرتغالی ها در یکی از روستاهای این بندر (تیس) در پنج کیلومتری چابهار، گواه رونق دریانوردی و اهمیت استراتژیک این منطقه در روزگارانی است که دول استعمارگر و تجارت پیشه اروپا بازارهای چین، هندوستان و به طور کلی شرق را جایگاه مناسب عرضه کالا و مصنوعات خود دانسته و حفظ و تسلط بر آنها را جزئی از سیاست های استعماری و سلطه جویانه خود قلمداد می کردند. این بندر نزدیک ترین راه دسترسی کشورهای محصور در خشکی آسیای میانه (افغانستان، ترکمنستان، ازبکستان، تاجیکستان، قرقیزستان و قزاقستان) به آبهای آزاد است. به دلیل موقعیت استراتژیک این بندر، در گذشته و سال های قبل از انقلاب هم ظرفیت آن مورد توجه بوده است اما به دلیل دور بودن از پایتخت و واقع شدن در منطقه و استانی محروم (سیستان و بلوچستان) رژیم پهلوی برنامه قوی برای توسعه آن در نظر نگرفت و تنها به طرح تأسیس آن پرداخت. امروزه بندر چابهار به عنوان پیشانی توسعه محور شرق و دروازه کریدوربین الملل شمال – جنوب، جهت تحقق اهداف سیاست های کلی نظام جمهوری اسلامی ایران و تأکیدات مقام معظم رهبری مبنی بر طرح توسعه بندر چابهار به عنوان تنها بندر اقیانوسی کشور مطرح است. قبل از انقلاب و در سال ۱۳۵۲ طرح جامع تاسیس بندر چابهار مطرح و قراردادهای تأسیس با پیمانکاران مربوطه منعقد شد و سپس در سالهای پس از انقلاب طرح جامع توسعه بندر چابهار در دستور کار دولت قرار گرفت. بندر چابهار، دو بندر اصلی شهید بهشتی و شهید کلانتری دارد؛ عملیات اصلی طرح توسعه در بندر شهید بهشتی در حال انجام است و بندر شهید کلانتری نیز از سال ۶۲ فعالیت های خود را آغاز کرد.

عملیات اجرایی بندر شهید کلانتری که یکی از دو بندر مهم چابهار است از سال ۶۲ به طور جدی آغاز و با تکمیل ۴ پست اسکله فلزی در سال ۶۲ عملا به بهره برداری رسید. بندر شهید بهشتی نیز به عنوان دومین بندر مهم چابهار در سال ۶۱ با توجه به شرایط خاص حاکم بر خلیج فارس (جنگ تحمیلی عراق بر علیه ایران) و با تاکید دولت بر لزوم داشتن بندر در خارج از تنگه هرمز و خلیج فارس احداث شد؛ این بندر در زمان جنگ تحمیلی به دلیل واقع شدن در کرانه دریای عمان و دوری از مرکز بحران نقش مهمی در صادرات ایفا کرد. در راستای اجرای سیاست های کلی نظام جمهوری اسلامی ایران، تاکیدات مسئولان نظام مبنی بر توسعه بندر چابهار به عنوان تنها بندر اقیانوسی کشور، توسعه محور شرق، رعایت ملاحظات امنیتی در خلیج فارس و فقرزدایی از منطقه سیستان و بلوچستان، طرح توسعه این بندر در سطح استانداردهای بین المللی با ظرفیت تبادل کالا به میزان حداقل ۶ میلیون تن در سالی مدنظر قرار گرفت؛ این طرح شامل لایروبی کانال دسترسی و حوضچه ها، احیا اراضی، اطاله موج شکن موجود، ایجاد ترمینال کانتینری و احداث اسکله های چند منظوره بود. طرح جامع بندر چابهار در چهار فاز عملیاتی می شود، در فاز یک و با تکمیل آن، ظرفیت از ۵.۲ میلیون تن به ۶ میلیون تن در سال افزایش می یابد. در فاز یک ۲۵۰ متر اسکله ساخته شده است و حدود ۱۷ میلیون متر مکعب باید لایروبی انجام شود؛ هم اکنون کشتی های با ظرفیت حداکثر ۵۰ هزار تن می توانند در این اسکله کناره گیری کنند، البته برای کشتی های بالای ۵ هزار تن و آبخور (۱۶-) متر اسکله در حال آماده سازی است.
بهره برداری از سه پست اسکله با طول ۴۰۰ مترو آبخور ۱۷- در فاز یک
بنا به گفته مسئولان سازمان بنادر، ۲۲ بهمن ماه سال ۹۳ سه پست اسکله به طول ۴۰۰ متر با آبخور ۱۷- متر در فاز یک بهره برداری می شود، از نظر فنی، شبیه این اسکله ها، در عسلویه انجام شده و نحوه کار بدین ترتیب است که ابتدا محدوده اسکله لایروبی می شود، سپس بلوک ها چیده شده و حوضچه نیز لایروبی می شود. در بندر شهید بهشتی چابهار ۲۴۵ هکتار پس کرانه بندر خواهیم داشت، ضمن آنکه ۱۹۵ هکتار استحصالی اراضی از دریا هم خواهیم داشت. پیمانکار پروژه دستگاه لایروبی وارد این طرح کرده است که از نظر فنی در موقعیت حرفه ای مناسبی قرار دارد، لایروبی که پیمانکار برای این پروژه آورده است، خوب عمل می کند و تاکنون بیش از یک میلیون مترمکعب لایروبی انجام شده است.

چابهار

فرصت های سرمایه گذاری در بندر چابهار
فرصت های سرمایه گذاری در این بندر شامل ساخت انبار، احداث سیلو، احداث پایانه صادراتی، ایجاد مخازن نگهداری روغن، فرآوری و صادرات مجدد کالا، مشارکت در اجرای طرح توسعه بندر چابهار و سوخت رسانی و خدمات رسانی به شناورها است.

فرصت های سرمایه گذاری اقدام شده در بندر چابهار
سرمایه گذاری دستگاه آب شیرین کن RO، سرمایه گذاری مخازن گوگرد و اسید سولفوریک، سرمایه گذاری سیلوی غلات و سرمایه گذاری ترانزیت سوخت از جمله سرمایه گذاری های انجام شده در این بندر است.

مزایا و پتانسیل های بندر چابهار نسبت به بنادر منطقه 
تخفیف ۳۰ درصدی در همه ردیف های حقوقی و عوارض بندری وارد بر کشتی های کانتینری، تخفیف حداقل ۳۰ درصد در هزینه های تخلیه و بارگیری کانتینر thc نسبت به سایر بنادر جنوبی کشور و ارائه تخفیفات پلکانی در THCکانتینری وارده به خطوط کشتیرانی، از مزایای در نظر گرفته شده برای این بندر اقیانوسی است. همچنین تخفیف ۷۵ درصدی در انبارداری کانتینرهای وارداتی و ۸۵ درصد در انبارداری کانتینرهای صادراتی و تخفیف ۳۰ درصدی در هزینه باربری و انبارداری وارد بر کالاهای غیر کانتینری نسبت به سایر بنادر کشور، از دیگر مشوق ها برای جذب است. این بندر به عنوان دروازه ورودی کریدور بین الملل شمال – جنوب و محور توسعه شرق کشور، دارای مزیتی نظیر عدم انتظار نوبت کشتی به نسبت سایر بنادر کشور است. فاصله این بندر تا بندرعباس حدود 306 مایل انحراف می توانند به چابهار آمده و بارهای خود را سریع تر تخلیه کنند، این مورد در کاهش هزینه های سوخت و کاهش هزینه های سوخت و کاهش زمان تخلیه بارگیری تاثیر بسزایی دارد.

سودجویی کلان بنادر عربی
در بنادر جنوبی ایران رقبای بندری زیادی داریم که همه خارجی هستند و این مورد تلنگری برای فعال تر شدن بندر چابهار است؛ در حال حاضر کشورهای حاشیه خلیج فارس همه در حالی ساخت و توسعه بنادر خود هستند و این در حالی است که آنها در انتهای خلیج فارس قرار دارند اما بندر چابهار که به آب های آزاد متصل بوده و ورودی اصلی است کمتر مورد توجه بوده؛ در حالی که باید این بندر در ترانزیت توسعه یابد تا بتواند سهم قابل توجهی از بازار خلیج فارس را به خود اختصاص دهد. همچنین بندر گوادر نیز به عنوان یکی از رقبای بندر چابهار خود را برای توسعه آماده می کند. در این راستا انتظار می رود وزارت راه و شهرسازی با ارائه مشوق های لازم نسبت به جذب بخش خصوصی برای توسعه هرچه زودتر این بندر اقدام کند؛ ضمن آنکه باید کریدور شمالی-جنوب شرق از چابهار تا مشهد و سرخس نیز تکمیل شود؛ بدین ترتیب کالا از کشورهای CIS در مسیری کوتاه و امن از سرخس به چابهار آمده و از انجا به تمام دنیا حمل می شود ضمن آنکه کالا نیز قبل از ورود به بنادر عربی حاشیه خلیج فارس، در بندر چابهار تخلیه شده و از آنجا به شرق و شمال شرق آسیا و نیز ترکیه و اروپا، در مسیری کوتاه منتقل می شود. قطعا اگر توسعه بندر شهید بهشتی چابهار انجام شود و کریدور ترانزیتی شمال-جنوب شرق از چابهار تا سرخس به اتمام برسد، کشتی ها در راستای کاهش مصرف سوخت، هزینه کمتر و صرفه جویی در وقت بندر چابهار را برای تخلیه و بارگیری کالا انتخاب می کنند و این فرصتی بزرگ برای درآمدزایی کشور است.