کاخ هشت بهشت اصفهان

کاخ هشت بهشت اصفهان
یکی از زیباترین عمارت های شهر زیبای اصفهان، باغ هشت بهشت است. این باغ در زمان شاه اسماعیل اول جزئی از باغ نقش جهان بوده است. بنای این باغ در دوطبقه ساخته شده که در میانه باغ بزرگی واقع شده است. وجه تسمیه نام این بنا از آن جهت است که معماری بنا به صورت هشتی ساخته شده و به اصطلاح آن زمان به معنای هشتی یا ورودی بهشت بوده است. این بنا قسمتی از باغ بلبل بوده که بعدها در اثر از بین رفتن باغ تنها بخش کوشک آن باغی مانده است و پس از انقلاب پارکی را در اطراف آن بنا دائر کردند. هنوز هم این بنا شگفتی های خاص خود را دارد.
یکی از شگفتی های این بنای هشت ضلعی این است که با وجود تمام شباهت های چهار نمای این بنا هر وجه از ویژگی های خاص به خود برخوردار است و از نظر نما اینطور بنظر می آید که نمای شمالی نمای اصلی ساختمان است ولی وجود استخر در نمای شرقی این نظریه قطعیت نمیابد. پله ها به شکلی در بنا قرار گرفته است که از هر دو راه پله می شود که به هر دو طبقه دسترسی پیدا کرد.

 اینطور که از داستان ها و تاریخ مشهود است این بنا محل اقامت هشت زن و در واقع سوگلی های شاه بوده که هر نفر آنها در یکی از طبقات زندگی می کردند. بعد از فوت بانوی باغ این باغ در تصرف وراث او قرار گرفت ولی در سال 1343 این باغ به وزارت فرهنگ و هنر واگذار گردید. طراحی طبقه اول به گونه ایی بوده است که دیوارها از گچبری و نقاشی تزیین شده بودند و طبقه دوم دارای پنجره های خاتم کاری شده و رواق بوده اند. در کاشی کاری این بنا از طرح انواع پرندگان، خزندگان و همچنین نمادهای حماسی بهره گرفته شده است. در میان تالار این بنا حوضی از سنگ مرمر ساخته شده است و این حوض بخاطر نوع فواره آب آن به حوض مروارید شهرت یافته است.
در دوران صفوی به معماری توجه بسیار زیاده شده بود و آثار بسیار زیبایی در آن دوران ساخته شده ولی متاسفانه در دوران بعد از پادشاهی صفویان بسیاری از این آثار تخریب و یا تغییرات بسیاری زیاده داشته اند که از آن به بعد از آن آثار به آثار دوران قاجار یاد می کنند.
سیاحان زیادی در طول تاریخ از این باغ دیدن کردند و در سفرنامه های خود از این باغ توصیفات بسیاری را نوشته اند. از جمله این سیاحان می توان به شارن فراسوی، گوست و همچنین سیاح آلمانی انگلبرت كمپفر یاد کرد.
توصیف شارن فرانسوی از باغ هشت بهشت:
“…کاخ هشت بهشت در باغ بلبل قرار دارد. تمام سقف هاى آن موزائیک بسیار عالى است. دیوارها و جرزها دو طبقه و دالانها و غلام گردش هایى در اطراف آنهاست. در این دالانها صدها مکان است که از دلکش‏ترین و فرح انگیزترین نقاط دنیا محسوب مى‏گردد و هر یک به وسیله منفذى که بدان نور مى‏تابد، روشن مى‏شود. این روشنایى متناسب با تفریجاتى است که این امکنه ویژه آنها ساخته شده است. هیچ یک از این نقاط از حیث شکل و ساختمان و تزئینات به دیگرى شبیه نیست. در هر جایى چیزهایى تازه و گوناگون است چنانکه در بعضى بخاری هاى متنوع و در برخى دیگر حوض ها و فواره هایى است که از لوله هایى از داخل دیوار آب مى‏گیرند. این تالار عجیب در حقیقت لابیرنتى است که انسان در قسمت فوقانى آن گم مى‏شود و پله‏ها چنان مخفى است که به آسانى پیدا نمى‏شود. قسمت پائین تا ده پا از سطح زمین از سنگ یشم و نرده‏ها از چوب زرنگار و قاب ها و چهارچوب ها از نقره و جام ها از بلور و آلت ها از شیشه‏هاى رنگارنگ ظریف ساخته شده است. ..”
در دوران ناصرالدین شاه، میرزاعلیخان نائینی ماموریت یافت تا درباره تاریخ و احوالات ایران کتابی تهیه کند و این روزنامه نگار در دو جلد بخشی از ایران را توصیف کرد. در این کتاب باغ هشت بهشت بطور مفصل توصیف شده است. از معمارانی که نظر خود را راجع به این بنا ثبت کرده است می توان از میرزا حسن خانی جابر انصاری یاد کرد.
عمارت کاخ بهشت 227 امین اثری است که در فهرست آثار ملی ثبت شده در میراث فرهنگی قرار گرفته است.