سنت طراحی و ایجاد باغ هایی با ابعاد مختلف در اطراف ساختمان ها و داخل حیاط خانه ها در ایران به 3000 سال پیش بر می گردد
یونسکو در سال 2011 ، 9 باغ ایرانی را به عنوان میراث فرهنگی ایرانیان ثبت کرد که بر طراحی باغ های تاریخی جهان از هند تا اسپانیا تأثیر گذاشته اند. طبق اسناد مکتوب به جا مانده از مورخان یونانی ، سنت طراحی و ایجاد باغ هایی با ابعاد مختلف در اطراف ساختمان ها و داخل حیاط خانه ها به 3000 سال پیش بر می گردد.
این مناطق سبز معروف به “پارادایس” است. که به معنای بهشت است و از واژه ایرانی پردیس آمده است. در زبانهای اروپایی ، “Parades” به یک باغ احاطه شده و پوشیده از دیوار اشاره دارد. این باغها از یک نظم و برنامه پیروی می کنند که از طبیعت الهام گرفته و متناسب با شرایط مختلف آب و هوایی است. جلوه و شکوه آنها هر رهگذری را مجاب می کنند که در چنین بهشت های زمینی توقف کرده و به فکر فرو روند.
صحنه شکار خسرو پرویز ، پادشاه ساسانیان ، در قالب یک “باغ شکار” ، در تپه های صخره طاق بستان ، باستانی ترین شواهد تصویری باغهای ایرانی است. البته باغهایی که به خوبی طراحی شده اند و بر اساس اصول هندسی برنامه ریزی شده اند ، حتی قدیمی تر از آن بوده و به دوره هخامنشیان برمی گردد. پاسارگاد نمونه ای از چنین باغ های ایرانی است.
طراحی چنین باغهایی که به خوبی بنا شده اند بیشتر در دوره ساسانیان توسعه یافته است. نمونه های دیگری را می توان در باغهای قصرهایی مانند فیروز آباد و تخت سلیمان یافت. با این حال ، بسیاری معتقدند که زمان شکوفایی ساخت باغ ایرانی به دوره صفویه باز می گردد. تحت این سلسله ، قزوین نخستین پایتختی بود که این روند را دنبال کرد و تا اصفهان ادامه یافت تا جایی که ایده باغ-شهر توسعه یافت و بعدها در شیراز گسترش یافت.
در باغ های ایران ویژگی های مشترکی وجود دارد که می توان آنها را به خوبی مشاهده کرد:
توجه به اصل تقارن ، وجود حوض آب در جلوی بنا ، ارتباط و هماهنگی بین آب ، باغ و معماری ، احاطه باغ با دیوارهای بلند ،انتخاب محل باغ در کنار آبهای جاری یا در مجاورت یک خط قنات ،ساخت یک عمارت بزرگ با معماری اختصاصی در وسط باغ ، تنوع در ساختار هندسی به صورت یک طرح مرکزی محوری یا چهارگوش.
چندین مورد از باغهای ایرانی در فهرست میراث فرهنگی یونسکو درج شده اند مانند:
باغ پاسارگاد با قدمت هزاران ساله ، قدیمی ترین و اولین باغی است که در تاریخ بشر ساخته شده است. کوروش بزرگ دستور ایجاد این باغ را داده بود. این نمونه اولیه باغهای ایرانی است که در شمال شیراز در زمینی به مساحت 250 هکتار ایجاد شده است. از نظر ساختاری ، معمار آن را در چهار بخش طراحی کرده بود و “آب” عنصر مؤثر در آرایه ها و طرح های معماری بود. در حقیقت ، چهار عنصر اصلی دین زرتشتی در این باغ ، یعنی هوا ، آب ، زمین و آتش وجود دارد.
معماری موجود در باغ ارم از سبک دوره قاجار پیروی می کند و از روند دوران زند تقلید می کند. این میراث جهانی به دلیل معماری ، آثار کاشی کاری ، گچ کاری و نقاشی های چشم نواز یک شاهکار بی نظیر است. در ساختمان ستون های طبقه فوقانی ، پرسپولیس منبع الهام بخش است. دو بخش طاق مانند در دو طرف بالای نما و یک قسمت بزرگ در وسط با تصاویری از شاهنامه وجود دارد که خیره کننده است.
3- باغ چهلستون در اصفهان
این مکان تاریخی به فارسی کاخ چلستون گفته می شود. در حقیقت ، 20 ستون در جلوی بنا وجود دارد و همراه با بازتاب این 20 ستون در آب حوض مقابل آن ، 40 ستون دیده می شود. این بنا توسط شاه عباس دوم در زمینی به مساحت 67 هزار متر مربع ساخته شده است. عمارت در وسط آن هسته مرکزی ساختمان باغ است.
این عمارت شامل یک تالار آینه ، یک سالن روباز 20 ستونی ، دو تالار بزرگ شمالی و جنوبی ، دو ایوان (شبیه به یک رواق است) در هر طرف ، یک حوض بزرگ در جلوی ساختمان و یک اتاق کوچکتر در قسمت پشتی است. سقف ها و دیوارهای داخل آن با نقاشی های زیبایی تزئین شده است که منعکس کننده سبک زندگی سلطنتی ، وقایع آن روزگار و زندگی مردم است.
این باغ توسط شاه عباس اول هنگامی که از اصفهان ، پایتخت خود ، برای شکار در کوههای کرکس به آنجا می رفت و به یک تفریحگاه احتیاج داشت، ایجاد شد. بعدها ، در زمان پادشاهان قاجار دیگر توسعه یافت و گسترش یافت.
این منطقه 23 هزار متر مربع مساحت را اشغال کرده است و شامل یک حیاط مرکزی و دیوارهای اطراف آن با برج های دیدنی است که متعلق به دوره صفویه است. آب جاری در این باغ از چشمه سلیمانیه سرچشمه می گیرد و در حوض چه ها و جوی های آن جریان دارد.
این میراث جهانی در شهر مهریز ، جنوب یزد واقع شده است. شهرت خود را مدیون جریان آبی است که از آن عبور می کند. این آب از قنات “حسن آباد” سرچشمه می گیرد.
جدا از ساختمان آن ، بقیه باغ چنان طبیعی به نظر می رسد که نمی توان فهمید که انسان یک باغ ایرانی را در این مکان بنا کرده است و بسیار طبیعی به نظر می رسد.
این باغ یکی از قدیمی ترین باغ های این شهر است که از شهرت نزدیک به باغ فین و باغ شاهزاده برخوردار است. ساختمان بادگیر در قلب باغ است و تهویه هوا و عبور آب از آن را تسهیل می کند.
حوض وسیع و بزرگ بین ورودی و عمارت موجود در آن ، فضای زیبایی را برای ساختمان ایجاد می کند ، خصوصاً به دلیل بلندترین بادگیر یزد که در بالای عمارت باغ بنا شده است.
با وسعت 45000 متر مربع در کنار کوه واقع شده و قدمت آن به سلسله زندیه و قاجار بر می گردد. چند بنا در آن وجود دارد که قدیمی ترین آنها به ساختمان “حشمت الملک” معروف است.
معمار بنای این سازه آن را در دو طبقه با تزئینات حک شده با خطوط قرآنی ، کارهای مشبک چوبی و تزئینات شیشه ای کار کرده است. همچنین می توان الگوهای زیبایی ازطرخ های اسلیمی و گچ کاری های زیبا را در این ساختمان مشاهده کرد.
در فاصله 9 کیلومتری بهشهر ، بین جنگل و دامنه کوههای البرز امتداد دارد. مجموعه باغ عباس آباد در میان دریاچه عباس واقع شده است. باغ وعمارت و دو برج مراقبت آجری به دستور شاه عباس اول ساخته شده است.
این باغ به اندازه 5/5 هکتار وسعت دارد. این منطقه در دامنه کوههای “تیگران” واقع شده و در زمان قاجارها ایجاد شده است.
آنچه این باغ را از دیگر باغ های فارسی متمایز می کند ، طراحی جوی آب به شکل آبشار های کوچک است که تمام راه را از عمارت تا ورودی امتداد داده و به محض ورود به آن ، چشم بیننده را به خود جلب می کند.
می توانید تأثیر این هنر زیبای طراحی و بازتابهای آن را که در آثار هنرمندان ایرانی تجلی یافته است مانند نقاشی های سهراب سپهری ، آثار معماری هوشنگ سیحون ، موسیقی ایرانی ، نقاشی مینیاتور ، ادبیات ایرانی ، قالی بافی و کار کاشی دید.
باغهای ایرانی ، میراث جهانی بشری هستند و جلوه جادویی خود را برای هر کس که به آنها نگاه می کند ، می گذارند. ایرانیان به این میراث افتخار می کنند و با شور و شوق این سنت را دارند که در هر کجا که زندگی می کنند فضاهایی از باغ ایرانی ایجاد کنند و یا یک باغ جداگانه خارج از شهر داشته باشند تا از زندگی خود در کنار طبیعت لذت ببرند.
به شما توصیه می کنیم در هنگام سفر به شهرهای زیبای کشورمان ایران، بازدید از باغ های ایرانی این زخایر سرسبز و ارزشمند میراث تاریخی ایرانی را فراموش نکنید.
دیدگاهتان را بنویسید