باغ نظر (موزه ی پارس) شیراز

باغ نظر (موزه ی پارس)
این باغ که اکنون وسعت زیادی ندارد، در روزگار زندیه یکی از باغ های بزرگ شیراز بوده است. به دستور کریم خان آن را به شیوه ی نیکویی بهسازی و بازسازی کردند و انواع مرکبات به ویژه نارنج و درختان سرو و کاج را در آن کاشتند. از آن جا که این باغ در مرکز شهر قرار داشته و نظرگاه عمومی بوده است، آن را «باغ نظر» نامیده اند. عمارت کلاه فرنگی در کانون باغ، و در چهار جانب آن چهار حوض طویل سنگی ساخته شده است. در دهه ی اول سده ی کنونی (سال ۱۳۱۵ خورشیدی) که خیابان جلو باغ (محل زیرگذر کنونی) را از میدان شهرداری به سمت دروازه ی سعدی می کشیدند، بخشی از باغ همراه با حوض بزرگ شمالی ویران شد که سنگ های آن را به حافظیه بردند و با آن ها، دو حوض کوچک تر در حیاط حافظیه ساختند.
عمارت کلاه فرنگی
«کلاه فرنگی» در زمان زندیه برای پذیرایی از سفیران خارجی و مراسم سلام های رسمی و جشن ها مورد استفاده بوده است. پس از مرگ کریم خان،
جسد او را در این عمارت به خاک سپردند. جسدی که بعدها آقا محمد خان قاجار استخوان هایش را در آورد و در زیر پلکان کاخ گلستان تهران مدفون کرد عمارت کلاه فرنگی به صورت هشت ضلعی ساخته شده است. این بنا که جلوه گاه هنرمندی های زمان زندیه است در سطحی نزدیک به یک متر و نیم بالاتر از سطح باغ قرار دارد و نمای بیرون آن به سبک بسیار زیبایی کاشی کاری شده است. در بالای در ورودی، کاشی کاری زیبایی، صحنه ی به تخت نشستن حضرت سلیمان و منظره ی شکارگاه را نشان می دهد. در وسط بنا حوضی مرمرین قرار دارد و در چهار جانب آن چهار شاه نشین همانند صلیب ساخته شده است. قبر کریم خان زند در شاه نشین شرقی قرار داشته است. در بدنه و تاقچه ها، ده مجلس نقاشی زمان زندیه دیده می شود. این نقاشی ها عبارت اند از:
۱- صحنه ی جنگ نادرشاه افشار و محمد شاه هندی:
۲- صحنه ی عشق بازی شیخ صنعان و دختر نصرانی؛
۳- صحنه ی یوسف و زلیخا (یا رعنا و زیبا)؛
٤ـ صحنه ی درس دادن سعدی به پسر اتابک:
۵- صحنه ی درسی دادن سعدی به دختر اتابک؛
۹، ۸، ۷، 6- صحنه های رقص؛
۱۰- صحنه ی بزرگ روى پارچه که تصویر کریم خان زند در حال کشیدن
قلیان است و وزیر و مشاوران و درباریان در حضور او نشسته اند. عمارت کلاه فرنگی در سال ۱۳۱۳ خورشیدی رسماً به موزه ی پارس تبدیل شد و در آن انواع اشیای عتیقه دیده می شود که مهمترین آنها عبارتاند از: – قرآن های نفیس خطی که یکی از آنها به خط حضرت علی(ع) است و به حرم مطهر شاه چراغ هدیه شده بوده است؛
– ظروف مربوط به دوره های پیش از اسلام، سلجوقیان و صفویه و هم چنین شمشیر شخصی کریم خان زند که دو بیت زیر بر آن نوشته شده است:
این تیغ که شیر فلکش نخجیر است***شمشیر وکیل آن شه کشور گیر است
پیوسته کلید فتح دارد در دست***آن دست که بر قبضه ی این شمشیر است
– قلیان میناکاری فلزی (از جنس طلا و نقره) که مربوط به شخص کریم خان زند بوده است و تعدادی قلم دان سده های پیشین نیز دیده می شود؛تعدادی تابلوی نفیس هم در موزه است که یکی صحنه ی خواستگاری حضرت موسی از دختران شعیب، و دیگری منظره ی جنگ شاه اسمعیل صفوی با عثمانی ها و نیز صحنه ی قربانی شدن حضرت اسماعیل به دست حضرت ابراهیم و مجلس یوسف و زلیخا و شیخ صنعان و دختر نصرانی را نشان می دهد;

– قرآن های خطی مربوط به سال 754 ه.ق که ملکه تاش خاتون – مادر شاه شیخ ابواسحاق – آن ها را به شاه چراغ هدیه کرده است؛ هم چنین قرآن معروف به «هفده منی» دروازه ی قرآن به خط سلطان ابراهیم شاهرخ، نوه ی تیمور نیز دیده می شود. باغ نظر و عمارت کلاه فرنگی آن به شماره ی 244 در تاریخ 1314/9/15 خورشیدی جزو فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است.