شاه چراغ شیراز

شاه چراغ
این شهر که زادگاه بزرگان فرهنگ و علم و ادب و اندیشه است، از وجود بزرگان دینی و مذهبی نیز برکت یافته و نام آور شده است. انگار خدا خواسته که در حق این شهر هیچ کوتاهی نکند! بیهوده نیست که شیراز، این چنین در دل ما ایرانیان جای گرفته و نامش همواره برانگیزنده ی احساسی از میل و رغبت برای دیدن و زیارت این شهر است. شاه چراغ که آرامگاه «سید میر احمد بن موسی الکاظم» برادر امام رضا (ع) است، با گنبد نیلوفری زیبایش چون نگینی درخشان در دل شهر جای گرفته و زیارتگاه مردم فارس و همه ی مشتاقان اهل بیت از سراسر ایران و جهان است. این آرامگاه در مرکز شهر و جنب «میدان احمدی» قرار دارد. گنبد شکوه قامت آن با دو مناره و گل دسته ی زیبا، بارگاه ملکوتی حضرت را در بر گرفته است.
صحن درونی بارگاه با آینه های ریز رنگی و کاشی های هفت رنگ و انواع خط های تزیینی فارسی و عربی زینت یافته و چهل چراغ های فراوان، ضریح مطهر را روشنی و درخشندگی بخشیده اند. در جلو بارگاه ملکوتی حضرت شاه چراغ، ایوان بزرگی قرار دارد که سقف بلند آن را با چوب ساج ساخته و اسامی متبرکه ی امامان را با چوب نارنج و آفرا در آن درآورده اند.
حیاط شاه چراغ بسیار وسیع است؛ در ضلع شمال شرقی آن، حرم مطهر سید میر محمد(ع) – برادر شاه چراغ – قرار دارد. دورتا دور حیاط را حجره هایی دو طبقه ساحته اند که در پیشانی جرزهای جلو آن ها کاشی کاری شده است. در حیاط حرم، کلانتری، دفتر پست و مخابرات، کتابخانه ی عمومی و موزه برای رفاه زائران ساخته شده است.
چگونگی شهادت حضرت احمد بن موسی (ع) هنگامی که مأمون عباسی تصمیم به قتل حضرت امام رضا(ع) -ڈر خراسان – گرفت، «حضرت احمد» برادر بزرگ ایشان، سپاهی هزار نفره تشکیل داد و همراه با اقوام و خویشان برای کمک به امام رضا (ع) از مدینه به سمت طوس (خراسان) حرکت کرد. مأمون وقتی از حرکت کاروان آن ها با خبر شد، فوراً نامه هایی به فرمان روایان فارس و خوزستان نوشت و دستور قتل کاروان علویان را داد. نامه هنگامی به دست فرمان روای خوزستان رسید که کاروان شیعیان از آن جا گذشته بود. اما هنوز کاروان به شیراز نرسیده بود که فرمان مامون به دست «قتلغ خان » فرمان روای فارس رسید. او بی درنگ لشکری از سپاهیانش را به سمت کاروان احمدبن موسی حرکت داد. درگیری سختی در ناحیه ی «کشتن » در ۹ کیلومتری جنوب غربی شیراز قدیم روی داد. در نخستین نبرد، شایعه ی شهادت امام رضا (ع) به گوش علویان رسید. شیعیان که خونشان به جوش آمده بود، سپاه فرمان روا را شکست دادند؛ اما وی با نقشه ی فریب کارانه ای سربازان شکست خورده ی خود به داخلی شهر کشاند. یاران احمد بن موسی به دنبال سربازان فرمان روا وارد شهر شدند. پس از ورود همه ی شیعیان به داخل شهر، دشمن، دروازه را بست و از پشت بام ها و در کوچه پس کوچه ها هر کدام از یاران احمد بن موسی را که می دید به شهادت می رساند. حضرت احمد بن مموسی و چند تن علويان که راه و چاره ای نداشتند برای رهایی از خطر کشته شدن، هر کدام در جایی پناهنده شدند، و این گونه بود که سپاه علویان از هم پاشیده شد. فرمان روا به سختی در پی یافتن آنان بود. یک سال پس از آن، جاسوسان،پناهگاه احمد بن موسی(ع) را یافتند و با یورش سربازان به آن جا، وی را به شهادت رساندند؛ آن گاه خانه را بر پیکر مطهر ایشان ویران کردند. این واقعه در تاریخ ۱۷ رجب سال ۲۰۰۲ هـ . ق رخ داده است.
علت نام گذاری «شاه چراغ»
پس از شهادت حضرت احمد بن موسی (ع) تا سال های زیادی هیچ کس از  جای گاه دفن ایشان آگاهی نداشت. تا این که در زمان «اتابکان» که «امیر مقرب الدین مسعود بن بدر (درگذشته به سال סדר هـ . ق) فرمان روای شیراز بود، پیرزنی به او اطلاع می دهد که شب های جمعه نوری در نزدیکی کلبه اش مشاهده می کند. فرمان روا که اعتقاد مذهبی و خصلت مردم داری داشت، در یک شب جمعه به دور از چشم درباریان به خانه ی پیرزن میرود تا از نزدیک واقعه را مشاهده کند. کم کم خواب، چشم امیر را فرا می گیرد. بنابراین به پیرزن سفارش می کند که هنگام تابش نور او را بیدار کند. نیمه های شب بود که نور تابیدن گرفت. پیرزن از شدت خوشحالی بر بالین امیر دوید و فریاد کشید: «شاه! چراغ.شاد! چراغ . شاه! چراغ .»
به دستور امیر، فردا صبح آن مکان را کندند و به بدنی سالم رسیدند که بر روی انگشتری او نوشته شده بود: «العزة لله أحمد بن مُوسی ” . پس از آن، بارگاهی نیکو بر آن ساختند. تاریخچه ی ساخت آرامگاه شاه چراغ در سال 745 ه. ق «ملکه تاش خاتون» – مادر «شاه شیخ ابواسحاق اینجو) پادشاه فارس – آرامگاهی بزرگ بر قبر احمد بن موسی (ع) ساخت. او همچنین مدرسه ای بزرگ برای طلاب علوم دینی در آن جا برپا و املاک «میمند» فارس را بر این آرامگاه وقف کرد. در سال ۹۱۲ هـ. ق «شاه اسماعیل صفوی»، بهسازی فراوانی بر این آرامگاه انجام داد. در سال ۹۹۷ هـ.ق نیمی از گنبد آرامگاه بر اثر زلزله خراب شد که چند سال پس از آن بازسازی گردید. در سال 1142 هـ. ق «نادر شاه افشار» افزون بر بازسازی و مرمت آرامگاه، قندیلی از طلا به وزن ۷۲۰ مثقال در زیر گنبد آن آویزان کرد. در سال ۱۲۳۹ هـ.ق بر اثر زلزله ی شدید، این آرامگاه به کلی ویران شد تا این که پس از زلزله، قندیل نادر شاه را فروختند و پول آن را صرف بازسازی حرم مطهر کردند.
در سال 1243 هـ . ق به دستور «فتح علی شاه قاجار»، «حسین علی میرزا» فرمان فرمای فارس سکویی با آجر و گچ به بلندی یک متر در جلو حرم ساخت و کف آن را بالاتر آورد و ضریحی نفره ای بر قبر حضرت احمد  بن موسی کرد. سال 1269 هـ.ق دوباره بر اثر زلزله، گنبد آرامگاه شکست و فرو ریخت، که در همان سال شخصی به نام محمد ناصر خلیل الدوله آن رانوسازی کرد. در سال 1289 ه ق مسعود میرزا (ظل السلطان) دری نقره ای بر ورودی حرم نصب کرد و در سال ۱۲۹۲ هـ . ق ساعت بزرگ زنگ داری  بر برج جنوبی آن کار گذاشتند.
در سال ۱۳۱۵ خورشیدی «بازار سر حوض آقا» که میان حرم شاه چراغ و حرم سید میر محمد(ع) و از ساخته ی زمان اتابکان بود، از جا برچیده و حیاط دو امامزاده یکی شد. در سال ۱۳۳۹ خورشیدی اولین گنبد بتون آرمه ای به همت انجمن آثار ملی و اداره ی باستان شناسی فارس ساخته شد. پس از انقلاب اسلامی تا کنون فعالیت های مهمی انجام گرفته که بخشی از آن ها عبارت اند از:
– ساخت 162 حجره ی دو طبقه در اطراف حیاط حرم :
– ساخت سردر جنوبی ؛
– ساخت گل دسته ی جنوبی (بدنه ی گل دسته ی جنوبی به نام های امامان و لقب های آنها مزین شده و بر بدنه ی گل دسته ی شمالی نام های خداوند نوشته
شده است.)؛
– ساخت حوض بزرگ سنگی میان حیاط.
این امامزاده ی بزرگوار تا کنون کرامات و معجزات فراوانی داشته و بیماران لاعلاج زیادی را شفا داده است.
شناسنامه شاهچراغ:
نام: احمد
لقب: شاهچراغ، سید‌السادات
کنیه: ابوعبدالله
پدر: امام موسی کاظم علیه السلام
مادر: امّ احمد
تاریخ ولادت: نامشخص
تاریخ شهادت: بین سال‌های 203 تا 218 هجری قمری
قاتل: قتلغ خان(حاکم شیراز) به فرمان مأمون عباسی
محل دفن: شیراز
پدر و مادر حضرت احمدبن موسی شاهچراغ
حضرت سید امیر احمد(ع) ملقب به شاهچراغ و سیدالسادات، فرزند بزرگوار امام موسی کاظم علیه السلام است. مادر وی، مشهور به «ام احمد»، مادر بعضی از فرزندان حضرت موسی بن جعفر(ع) بوده است. ایشان داناترین، پرهیزگارترین و گرامی ترین زنان در نزد آن حضرت بودند و حضرت اسرار خود را به وی می گفتند و امانتشان را نزد وی به ودیعه می گذاشتند.

ولادت حضرت احمدبن موسی شاه چراغ: 
تاریخ دقیق تولد حضرت احمدبن موسی شاه چراغ (شاهچراغ )سلام الله علیه مشخص نیست. اخیراً در شورای فرهنگ عمومی استان فارس نامگذاری یک روز به نام بزرگداشت آن حضرت مطرح شد و متولیان امر تصمیم گرفتند که روز تولد آن حضرت را به عنوان مراسم بزرگداشت انتخاب کنند. لذا برای مشخص شدن روز دقیق تولد، مورخان و محققان تحقیقات خود را آغاز کردند. اما پس از بررسی های به عمل آمده کارشناسان به این نتیجه رسیدند که روز تولد حضرت شاهچراغ بدرستی مشخص نیست و در این خصوص نقلهای متفاوتی وجود دارد. از این رو تصمیم بر این شد که در دهه کرامت یعنی حدفاصل تولد حضرت معصومه سلام الله علیها و امام رضا علیه السلام یک روز به عنوان روز بزرگداشت حضرت احمدبن موسی «شاهچراغ» تعیین شود.

موزه ی شاه چراغ
در موزه ی شاه چراغ، اسناد مکتوب و وسایل شخصی شهید محراب آيت الله دستغیب» نگهداری می شود. هم جنین انواع ظرف های حسینیه ی مشیرالملک شیراز که از سوی دختر مشیرالملک (سلطان الحاجیه) در سال ۱۳۲۲ ه ق وقف تعزیه داری شده بود، دیده می شود. از چیزهای جالب این موزه، تصویر نامه ی حضرت محمد(ص) به پادشاه مصر است که اصل آن به خط کوفی بوده و ترجمه ی فارسی و انگلیسی آن نیز نوشته شده است. هم چنین معجر قدیمی سید میر محمد و از همه جالب تر در دو لنگه ای نقره ای که در سال ۱۲۸۹ هـ.ق به حرم شاه چراغ هدیه شده است. ساعت قدیمی شاه چراغ، هدیه ی شاهزاده ظل السلطان، نیز از دیگر دیدنی های این موزه است.