آرامگاه سید میرمحمد شیراز

امامزاده حضرت میر سید احمد بن موسی (ع) شاه چراغ شیراز

سید میر محمد(ع)، برادر شاه چراغ است. محمد بن موسی کاظم که در شیراز به سید میر محمد مشهور است فرزند موسی بن جعفر، امام هفتم شیعیان می‌باشد، وی با برادرش احمد بن موسی از یک مادرند. در زمان خلافت مأمون عباسی به همراه برادرش احمد بن موسی و شیعیان و نزدیکان اهل بیت به قصد دیدار برادرشان از مدینه به سمت توس حرکت می‌کنند. او نیز در درگیری با سپاه قتلغ خان، توانست تا مدت ها از دید سربازان و جاسوسان حاکم پنهان بماند. در این مدت به نگارش قرآن کریم مشغول بوده و از همین راه به گرفتاران و مستمندان کمک می کرده است. این که او را شهید کرده اند یا به مرگ طبیعی از دنیا رفته است معلوم نیست ۔ برخی از منابع بر شهادت وی پس از جدال و کشمکش حاکم  فارس با یاران احمد بن موسی(ع) تأکید دارند و برخی از منابع از رحلت و درگذشت وی با مرگ طبیعی حکایت می­کنند. چنان که صاحب شب ­های پیشاور می­نویسد: “جناب سید امیر محمد عابد که در گوشه انزوا اشتغال به عبادت داشت، به أجل طبیعی از دنیا رفتدر سال ۷۲۵ هـ. ق «میرزا عنایت دستغیب »، نوری در خانه ی خود مشاهده می کند. پس از جستجو و کندن محل به لوح قبری میرسد که نشانه ی مزار سید میر محمد بوده است بنابراین مقبره در همان محل می سازد که در طول زمان ساماندهی شده است. در کنار قبر آن حضرت، مزار فرزندش «ابراهیم مجاب» نیز قرار دارد. از سال 1362 خورشیدی به بعد بازسازی های اساسی بر این مقبره انجام شده است. قبر شهید محراب «آیت الله سید عبدالحسین دستغیب» و همراهانش که در بیستم آذرماه سال 1360 به شهادت رسیدند نیز در این آرامگاه قرار دارد. حضرت سید میر محمد بن موسی (ع) به سبب کثرت عبادت به “میرمحمد عابد” مشهور شد. برخی نیز وی را “صالح” نامیده­ اند،صاحب اعلام الوری در فضیلت و منقبت وی می­آورد: ” او مردی پرهیزکار و صالح بود. در عهد نادرشاه افشار، به حکم وی، این بقعه مرمت شده است. بارگاه حضرت سید میرمحمد(ع)، در قسمت شرقی حرم مطهر احمدبن موسی(ع) واقع است. در سال 1296 ه. ق. به دست سلطان نادر خان و پس از او در سال 1306 ه.ق. به دستور شاهزاده اویس میرزا فرزند فرهاد میرزا ( عموی ناصرالدین شاه) ضریحی زیبا از نقره ساختند و بر روی قبر مطهر محمدبن موسی(ع) نصب نمودند. مرحوم فرهنگ اشعاری سروده که بر نقره نقش است و با خط نستعلیق بسیار عالی کتابت مرحوم “میرزا علیرضا حسینی” نوشته شده است. صحن بارگاه این امامزاده والامقام همچون صحن و بیوتات حرم احمدبن موسی با چینشی هنرمندانه آیینه کاری شده است. خطاطان هنرمند با خطوط نسخ و ثلث جلوه معنوی دیگری به حرم مطهر محمدبن موسی(ع) بخشیده­اند. مرحوم فرهنگ شاعر وقت، ماده تاریخ ساخت ضریح اهدایی شاهزاده را به نظم کشیده و هنرمندان نیز ماده تاریخ را بر ضریح نقره­ای منقّش کردند.

آستان مبارک حضرت محمدبن موسی (ع)

آستان مقدس محمدی قبلاً دارای صحن و حیاط مستقل بوده است که از طریق بازار بین الحرمین به صحن مطهر حضرت شاه چراغ(ع) ارتباط داشته است. از اوایل دهه شصت، به بارگاه مبارک محمدی نیز توجه خاص معطوف گردید و تعمیرات اساسی در آن انجام شد. با توجه به کمبود فضای سرپوشیده حرم مطهر حضرت سید میر محمد(ع)، سالن جدید بالای سر ضریح مطهر احداث گردیده و مورد بهره برداری قرار گرفته است. ایوان این حرم، بسیار کوچک و فاقد هنر سنتی بود که به منظور گشایش در امر زیارت زوار، به طور چشمگیر وسعت یافته و نماسازی آن توسط هنرمندان بارگاه ملکوتی حضرت شاه چراغ(ع) به اتمام رسیده است. نمای سقف ایوان از چوب ساج و نارنج با کار گره چهار در هشت آلت و لغاظ ساخته شده است. کاشی­ کاری ها، استادی هنرمندان شیرازی است که در کارگاه گره­کاری حرم مطهر به کار مشغول هستند. چهار کاسه ­های ابتدایی ورودی دو طرف ایوان تحسین هر هنردوست را بر می­انگیزد. ابعاد ایوان پس از توسعه به طول 20 متر و عرض 6 متر است. دارای 4 ستون به ارتفاع 5/9 متر که دهنه وسط به عرض 80/4 متر و دو دهنه طرفین هر کدام به عرض 30/6 متر است. ساخت اولین گنبد را به زمان ظهیرالدوله نسبت می­دهند و در عهد نادر شاه افشار چون بنای خرابی داشته است همزمان با بقعه مرمت می­گردد. سطح گنبد حدود 252 متر مربع، ارتفاع آن 12 متر و حداکثر قطرش 10 متر می­باشد که به شکل بسیار زیبایی با کاشی تزیین گردیده است. به هر حال بقعه منوره­اش مطاف و زیارتگاه و محل فیض است. بسیاری از سادات و اخیار و صلحاء و ابرار در جوارش مدفونند. در سمت چپ آن بزرگوار مرقد کوچکی است و در آن لوحی که بر روی آن نقش است: ابراهیم بن محمد بن موسی و می­گویند فرزند آن حضرت است.

ذریه محمدبن موسی (ع)

محمدبن موسی(ع) از جمله فرزندان موسی بن جعفر(ع) است که کتب تاریخی از نسل او سخن به میان آورده­اند. درباره فرزندان سید میر محمد(ع) دو نقل تاریخی وجود دارد. یکی از این دو نقل ابراهیم بنمحمد(ع) را تنها فرزند ایشان می­داند اما منابع دیگر بیش از یک فرزند برای او نقل می­کنند. در “اعیان الشیعه” آمده است که ایشان 7 فرزند ( چهار دختر و سه پسر) داشت. دختران او: سیده حکیمه، بریهه، فاطمه و پسرانش جعفر، محمد و ابراهیم بودند. اما مؤلف “عمده الطالب فی انساب آل ابی طالب” معتقد است محمدبن موسی(ع) فقط یک فرزند پسر به نام ابراهیم داشت و شیخ عباس قمی نیز به همین خبر اکتفا کرده است.آنچه که قطعی به نظر می­رسد این است که ابراهیم فرزند ایشان است. چنانکه کنیه محمدبن موسی(ع) “ابا ابراهیم” نیز بوده است. ابراهیم بن محمد(ع) از فرزندان والا مقام ایشان بود و به مجاب شهرت داشته است. اما چرا او مجاب لقب گرفت؟ مورخین درباره علت ملقب بودن ایشان به “مجاب” گفته­اند: وقتی ایشان به زیارت جدش حضرت امام حسین(ع) در کربلا مشرف شد رو به قبر حضرت ابی عبدالله کرد و فرمود: “السلام علیک یا ابه” ناگهان صدایی از قبر مطهر ابی عبدالله(ع) بلند شد که فرمود: “و علیک السلام یا ولدی”. از آن زمان ایشان “مجاب” لقب گرفت زیرا حضرت ابی عبدالله(ع) جواب سلام ایشان را داد.ابراهیم بن محمد(ع) در زهد و پرهیزکاری سرآمد بود. چنانکه مرحوم سلطان الواعظین می­فرماید: “سید میر محمد عابد فرزندانی داشت که مهمترین آنها از نظر علم و زهد و پرهیزکاری ابراهیم (مجاب) بوده که در بیداری مفتخر به جواب سلام گردید. مجاب بعد از وفات پدر بزرگوارش به عزم زیارت اجداد طاهرین، به خصوص حضرت امیرالمؤمنین که قبر مبارکش تازه کشف و در آن اوان شهرت تامی پیدا نموده عازم عتبات گردید.”