تخت جمشید بزرگترین جاذبه توریستی کشور ایران است و تاریخ و فرهنگ غنی و چند هزار ساله این سرزمین را می توان در جای جای آن مشاهده کرد. هنر و دانشی که در ساخت این مجموعه بکار رفته است بی اغراق در نوع خود بی نظیر است
یکی از مکانهای شناخته شده و با شکوه جهان باستان ، تخت جمشید یا اسم قدیمی آن پرسپولیس، در دشت مرودشت ، در حدود 75 کیلومتری شمال غربی شیراز واقع شده است. این محل یکی از مراکز حکومت سلسله ی هخامنشیان بود. یونسکو این مظهر چشمگیر از معماری هخامنشی را به عنوان میراث فرهنگی جهانی در سال 1979 میلادی به ثبت رسانده است.
تخت جمشید بزرگترین جاذبه توریستی کشور ایران است و تاریخ و فرهنگ غنی و چند هزار ساله این سرزمین را می توان در جای جای آن مشاهده کرد.
مجموعه پرسپولیس از چنان درجه ای از اعتبار و ارزش برخوردار است که همه ساله گردشگران بسیاری از داخل و خارج از ایران برای بازدید آن به شیراز سفر می کنند. مردم فرهنگ دوست در تمامی جهان ایران و فرهنگ باستانیش را با تخت جمشید می شناسند. زیبایی، هنر و دانشی که در ساخت این مجموعه بکار رفته است بی اغراق در نوع خود بی نظیر است.
در حدود 518 سال پیش از میلاد ، داریوش بزرگ دستور داد كه یک مجموعه كاخ در پای کوهی به نام کوه میترا بنا كنند. پس از آن ، سازه ها توسط جانشینان داریوش ، خشایارشا و اردشیر اول گسترش یافت. کل زیربنا مساحت حدود 125000 متر مربع را در بردارد. این مجموعه شامل کاخ های تشریفاتی ، کاخ های مسکونی موقت و استحکامات دفاعی است.
یک بحث مهم در مورد نقش پرسپولیس وجود دارد. بسیاری از محققان معتقدند که هخامنشیان آن را به عنوان مجتمع کاخ تشریفاتی عمدتاً برای جشن نوروز و گرامی داشت سال نوی ایرانی ساخته اند. برخی دیگر هرگونه مدرکی برای جشن نوروز در دوره هخامنشی و به طبع آن مراسم در تخت جمشید را انکار می کنند. از طرف دیگر برخی از محققان این مجموعه را مظهر قدرت سلطنتی می دانند یا از آن به عنوان یک مرکز سیاسی ، اقتصادی و اداری امپراتوری یاد می کنند.
کاخ ها و بناهای پیرامون آنها در مجموعه تخت جمشید از شوکت و جلال بالایی برخوردار بوده که می تواند در هر بازدید کننده احساس احترام و فروتنی نسبت به تاریخ ایران باستان را ایجاد کند. در ساخت کاخها نه تنها بهترین مصالح از سراسر شاهنشاهی تهیه می شد بلکه تمام اقوام ساکن تحت شاهنشاهی هخامنشی با ارائه صنایع و مهارت های خود به عنوان نشانه علاقه به شاه، همکاری می کردند.
دروازه ورودی مجموعه پرسپولیس در ابتدا از سمت جنوب ، از طریق راه پله بود. در سمت راست این دروازه ، چهار کتیبه میخی به نام داریوش بزرگ را در یک بلوک سنگی بزرگ مشاهده می کنید. دو کتیبه به خط فارسی قدیم ، یکی به خط عیلامی و چهارمین در به خط بابلی. این کتیبه ها بازدید کنندگان را از ماهیت تخت جمشید ، افرادی که در ساخت آن سهم داشتند ، و عقاید و آرمان های داریوش بزرگ آگاه می کند.
در ادامه می توانید با عبور از قسمت های مختلف این مجموعه بی نظیر ، در مورد معماری هخامنشی اطلاعات بیشتری کسب کنید. آنها به شرح زیر است.
1- دروازه همه ملل:
یک سازه مربعی چهار ستونی با سه درگاه سنگی است. دو گاو بزرگ بالدار حک شده در قسمت داخلی درهای شرقی و غربی نیز وجود دارد. دروازه ها در قسمت فوقانی با شش کتیبه میخی شکل تزئین شده است. درگاه شرقی به تالار صد ستون منتهی می شود و در ورودی جنوبی جنوبی منظره ای از کاخ آپادانا ، تالار دولت داریوش بزرگ وجود دارد. خشایارشا بعداً این دروازه را ساخت تا هیئت های مختلفی را برای ورود به کاخ هدایت کند.
2- کاخ آپادانا :
کاخ اجتماعت داریوش و بزرگترین ساختمان مجموعه است . راه پله های دو وجهی آن ، پر زرق و برق ترین قسمت های تخت جمشید است. نمای این راه پله ها با تزئینات دیواری و کتیبه هایی از خشایارشا تزئین شده است. روزگاری 72 ستون وجود داشت که پشت بام کاخ را استوار نگاه می داشتند اما امروز تنها 13 ستون در آن بر جای مانده است.
3- کاخ تچر :
کاخ خصوصی داریوش و قدیمی ترین آن در این محل است. در این بنای جذاب ، می توانید سه کتیبه مختلف حکاکی شده را در دوره های مختلف تاریخی ببینید. یکی به خط میخی از دوره هخامنشی ، دیگری به خط پهلوی از دوره ساسانی و دیگری به فارسی امروزی از دوره قاجار.
4- حرمسرای خشایارشا:
ساختاری دو طرفه به سمت غرب بنای خزانه داری است. در اینجا می توانید بزرگترین بنای یکپارچه موجود در تخت جمشید را به شکل دو ستون پهلوی هم ببینید. ساختن کل کف بنا بر روی بستر طبیعی ، و نه چیزی که ساخته شده توسط انسان باشد ، نشانگر استفاده ظریف از فضای طبیعی در معماری هخامنشی است. امروزه این ساختمان موزه تخت جمشید و مرکز اداری تحقیقات هخامنشی است.
5- کاخ سه دری یا کاخ مرکزی:
این بنای کوچک که در مرکز مجموعه تخت جمشید قرار دارد ، به خشایارشا نسبت داده شده است. هخامنشیان آن را به بسیار عالی و با تجمل فراوان تزئین کرده اند. آنها نمای آنرا به خوبی حکاکی کرده بودند. این بنا با سه درب با چند راهرو و راه پله به کاخ های دیگر وصل شده است. آنها از این ساختمان برای جلسات و مشورت با مقامات عالی رتبه استفاده کردند.
6- کاخ هدیش :
کاخ و اقامتگاه اختصاصی خشایارشا که دو برابر تچر مساحت دارد بود. یک پلکان دو طرفه در سمت غرب و یکی دیگر در سمت شمال شرقی، آن را به ترتیب به حیاط کاخ تچر و حیاط کاخ سه در میپیوندد. برخی از قسمت های این نقش برجسته ها افرادی را نشان می دهد که پیش کش هایی را شامل وسائل و حیوانات را حمل می کنند. شما در هیچ جای دیگر در پرسپولیس نمیتوانید تصاویری مشابه آن پیدا کنید.
7- خزانه شاهی یا کاخ خزانه :
ساخته داریوش ، گسترش یافته و مانند قلعه ای توسط خشایارشا شکل گرفته است. یک دیوار آجری ضخیم آن را احاطه کرده است که تنها یک ورودی واحد در گوشه شمال شرقی را در خود جای داده است. این ساختار بخش بزرگی از ثروت عظیم انباشته شده از امپراطوران هخامنشی را در خود جای داده است. در زمان حمله اسکندر بخش بزرگی از این خزانه به غارت رفت.
8- تالار صد ستون:
دومین کاخ بزرگ پرسپولیس به عنوان یک تالار اجتماعات فعالیت می کرد. در شمال خزانه شاهی و شرق آپادانا واقع شده است. ویژگی اصلی آن یک تالار مربع بود که با ده ردیف از ده ستون که سقف را حمل می کردند ، ساخته شده بود. در حقیقت ، خشایارشا این کاخ را ساخت تا مخاطبان را از مناطق مختلف امپراتوری به حضور بپذیرد.
9- مقبره اردشیر دوم و سوم :
یکی دیگر از بناهای تاریخی تخت جمشید ، مقبره های سنگی اردشیر دوم و سوم است که در مقابل کاخ صدستون در ارتفاع ۴۰ متری در دل سنگ کنده شدهاست و به تقلید از مقبره های هخامنشی نقش رستم و به زیبایی با سنگ نوشته هایی تزئین شده است.
ایرانیان این مجموعه کاخ باشکوه را طراحی کرده و به بهترین شکل ممکن بنا کردند. بهترین صنعتگران و هنرمندان از تمام ملل تحت پادشاهی ایران این پروژه را اجرا کردند. این مجموعه مظهر معماری و هنر هخامنشی تا سال 330 پیش از میلاد به خوبی نگهداری شد تا زمانی که اسکندر مقدونی به ایران حمله کرد و با غارت و سوزاندن جلال و شکوه تخت جمشید به حکومت سلسله هخامنشی پایان داد.
اسکندر با آتش زدن تخت جمشید ، کتابهای بسیاری و بخش بزرگی از هنر و فرهنگ هخامنشی را از بین برد. او تمام طلا ، نقره و ثروت های خزانه پرسپولیس را غارت کرد که این بزرگترین گنجینه هخامنشیان بود.
کاوش ها و اکتشاف ها:
تاکنون بیش از 30000 لوح سفالی از طریق کاوش های تخت جمشید کشف شده است که بیشتر آنها به خط عیلامی است. آنها با ارزش ترین اسناد مربوط به دوره هخامنشی از نظر محتوا هستند. آنها حاوی اطلاعات مهمی در مورد سیستم های مالی و تجارت ، حکومت داری و فرهنگ و حقوق اجتماعی زمان هخامنشی و و موارد مورد استفاده در ساخت این بنای تاریخی هستند.
کتیبه های این لوح های سفالی ثابت می کند که هخامنشیان از کار اجباری برای ساخت تخت جمشید استفاده نکرده بودند. آنها به همه کارگران مزد پرداخت می کردند. و حتی کارگران همچنین از نوعی بیمه کار بهره مند بودند.
یک کشف دیگر ، سیستم فاضلاب پیچیده با کانالهای زیرزمینی به طول 2 کیلومتر و در بعضی قسمت ها تا 5 تا 6 متر ارتفاع است. فاضلاب و آب باران به سمت گوشه جنوب شرقی این مجموعه هدایت می شدند تا از طریق سیستم زهکشی آن دفع شوند. یک چاه قابل در قسمت کوهپایه حفر شده و به این سیستم فاضلاب متصل شده است که مانند یک مخزن برای پاک کردن کانال ها و رفع انسداد هرگونه نقاط مسدود شده کاربرد داشت.
آنچه در این مقاله برایتان گفتیم فقط یک قطره از دریای شکوه و عظمت این مجموعه است. شما باید شخصا تخت جمشید را بازدید کنید تا شکوه واقعی آن را حس کنید. مطمئن هستیم که این یکی از تجربیات به یاد ماندنی شما خواهد بود.
دیدگاهتان را بنویسید