معبد گارنی ارمنستان

معبد گارنی 
معبد گارنی (به ارمنی: Գառնիի հեթանոսական տաճար) نام یکی از آثار باستانی ارمنستان در استان کوتایک ارمنستان در 32 کیلومتری ایروان است. این عبادتگاه تنها نیایشگاه غیر مسیحی در ارمنستان است، ساختمان گارنی را بازمانده از دوران مهرپرستی دانسته‌اند که برای نیایش خورشید و به عنوان مهرابه ساخته شده بود. مهرپرستی از دین های ایران باستان بود که از ایران به ایروان وارد شده است. مهرابه گارنی در سال ۷۷ پس از میلاد مسیح یعنی در دوره یونانی ساخته شده. در سال ۱۶۷۹ میلادی نیایشگاه بر اثر زلزله‌ی وحشتناکی ویران شد. خرابی‌ ها برای نخستین ‌بار بین سال‌های ۱۹۱۱ تا ۱۹۰۹ میلادی بازسازی شد. در سال ۱۹۳۰ میلادی، توجه ویژه‌ای به بازسازی آنجا شد. «معبد گارنی» برای نزدیک به ۳۰۰ سال خراب بود تا اینکه بین سال‌های ۱۹۷۴ تا ۱۹۶۸ میلادی بازسازی شد. در آن منطقه شمار زیادی چارچوب در و پنجره، سنگ ‌نبشته یا گچ بری بالای دیوار پیدا شد که آنها بی‌ گمان مربوط به بناهای تاریخی گوناگونی است.این قعله جایگاه اصلی حکومت تیرداد در ارمنستان بوده است.این بنا بر روی یک سطح مثلثی مانند قرار گرفته است. به وسیله ی دو دره از طرفین محافظت می شود. دیوار های قلعه از سنگ های معروف خود ارمنستان که  به نام سنگ بازالت شهرت گرفته ساخته شده است.در داخل قلعه خرابه ‌هایی از نیایشگاه میتراییسم، کاخ سلطنتی و یک کلیسا مانده است. سنگ نبشته‌ی یونانی در داخل دیوار قلعه نشان می‌دهد که این قلعه به‌دست تیرداد یکم در سال ۷۷ میلادی ساخته شده است. به نظر می‌رسد که طرح اصلی نیایشگاه از روی نیایشگاه ‌های یونانی-رومی ‌ساخته شده باشد. تزیینات و تندیس‌ های یونانی هم در نیایشگاه دیده می‌شود..

مردم ارمنستان به اشتباه می‌اندیشند که نیایشگاه گارنی مربوط به زرتشتی‌ها است ولی به دلایل زیر این دیدگاه درست نیست:
۱- هیچ اثری از آتش، خاکستر و دودزدگی (سیاهی) دیوارها که نشانگر روشن شدن آتش در داخل معبد باشد پیدا نشده است.
۲ – فرم ساختمانی درپیوند با نیایشگاه‌های یونانی – رومی ‌است و در درون آن جایگاه قرار گرفتن مجسمه (بت) وجود دارد.
(حمام گارنی) نمونه ای از معماری‌های شهرنشینی روزگار باستان است. آنجا شامل پنج بخش است: سالن ورودی ، اتاق رختکن، دو حمام و یک بخش گرم‌ خانه یا کوره است. پیرامون ناحیه گارنی یک مجموعه عالی از بناهای یادبود است که شامل کلیسا و «جنگل خسرو» است، که پس از معبد گارنی ساخته شدند. «جنگل خسرو» در سده‌ی چهارم میلادی (سال ۳۳۸ تا ۳۳۲ میلادی) به‌وسیله خسرو برای ایجاد یک جای مناسب برای شکار، گردش و مانور نظامی‌ ساخته شد.